ಈಗ ನಲವತ್ತು ದಿವಸದಿಂದ ಬಂದ್ ಆಗಿದ್ದ ಮದ್ಯ ಮಾರಾಟ ಈಗ ಪುನರಾರಂಭವಾಗಿದೆ. ಈಗ ಕೆಲವರು ರಾಜಕೀಯ, ಕೆಲವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯಿಂದ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಸುಮ್ಮನೆ ಪ್ರಚಾರದ ಕಾರಣ ಪಾನ ನಿಷೇಧ ಮಾಡಿರಿ ಎಂದು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ ಬಂದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ನಂತರ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧವನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಿ ಸಾರಾಯಿ ಮಾರಾಟವನ್ನು ಸರಕಾರ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
ಈಗ ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪಾನ ನಿಷೇಧ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರ ಬಾಬು ನಾಯ್ಡು ಸರಕಾರ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧ 1994ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿ ಮಾಡಿ 1997 ರಲ್ಲಿ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧ ತೆಗೆದು ಹಾಕಿತು. ಸಂವಿಧಾನದ ರಾಜ್ಯನೀತಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧವನ್ನ ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳು ಜಾರಿ ಮಾಡಬೇಕು (ಸಂವಿಧಾನದ ಅನುಚ್ಚೆದ 47) ಆದರೆ ಈವರೆಗೂ ಆಳಿದ ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷಗಳ ಸರಕಾರಗಳೂ ಈ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧ ಮಾಡುವ ನೀತಿಯನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿ ಗಣಿಸಿಲ್ಲ. ಮದ್ಯ ಮಾರಾಟ ಒಂದು ಸರಕಾರದ ಆದಾಯ ಮೂಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಾನ ಪ್ರತಿಬಂಧ ಜಾರಿ ಸುಲಭವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯಿಂದ ಯಾವದೇ ಸಂಘಟನೆ ಗಂಭೀರ ಕಾನೂನು ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಇಂದು ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರಜಾ ಸರಕಾರ ಮಧ್ಯ ಮಾರಾಟವೂ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆದಾಯದ ಮೂಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ಕುಡುಕರ ಕೂಗು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಬೇಗ ತಲುಪುವ ಹಂತ ಮುಟ್ಟಿದೆ. ಸಾರಾಯಿಯಿಂದ ಸಂಸಾರ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು ಮೊದಲು. ಈಗ ಸಾರಾಯಿ ಇಲ್ಲದೇ ಕುಡುಕರು ಸಾಯುತ್ತಾರೆ. ಆಂಧ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾರಾಯಿ ನಿಷೇಧ ಮಾಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಗಡಿಭಾಗ ಗಂಡಸರು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸಾರಾಯಿ ಕುಡಿಯಲು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಹೆಂಗಸರು ತಮ್ಮ ಗಂಡಂದಿರು ರಾತ್ರಿ ಮನೆಗೆ ಬಾರದೆ ಕರ್ನಾಟದಲ್ಲಿ ಕುಡಿದು ಬೀಳುತ್ತಾರೆ ಆದ ಕಾರಣ ಪಾನಪ್ರತಿಬಂಧ ತೆರವು ಮಾಡಲು ಕೇಳಿದರು.
ಈಗ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಕುಡುಕರ ಮತಗಳು ಬಹುಮುಖ್ಯ. ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಂಡ ಹಣ ಹೇಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವದು ಸರ್ವವೇದ್ಯ.ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸ್ವಾಸ್ಥ ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಹವ್ಯಾಸ. ಇದರಿಂದ ಸರಕಾರ ಹಣ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ರಾಜಧರ್ಮ ಆಗದು. ಕುಡುಕರ ಮತಗಳೂ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಬೊಕ್ಕಸಕ್ಕೆ ಆದಾಯವೂ ಮುಖ್ಯ ಎನ್ನುವ ರಾಜಕೀಯ. ಕುಡುಕರ ಕಾಟ ದಿಂದ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾಗುವ ಸಮಾಜದ ಗೋಳು ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗಂಭೀರ ಚಿಂತನೆ ಅಗತ್ಯ ಇಂತಹ ಗಂಭೀರವಾದ ವಿಷಯವನ್ನು ಎಲ್ಲ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ರಾಜಧರ್ಮ ಪಾಲಿಸುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಮಾಲೋಚಿಸಿ ಒಂದು ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಎಸ್.ಎಚ್.ಮಿಟ್ಟಲಕೊಡ, ನಿವೃತ್ತ ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಧಾರವಾಡ
